Στην πληγωμένη καρδιά του Κάκκαβου

Οδοιπορικό στο πληγωμένο βουνό: Η «Εφ.Συν.» κατέγραψε εικόνες σεληνιακού τοπίου στο όρος Κάκκαβος και τις επιπτώσεις της ανθρώπινης απληστίας στο φυσικό περιβάλλον. Πώς οι επιχειρηματικές δραστηριότητες αλλοιώνουν το ανάγλυφο, στεγνώνουν τα ποτάμια και τις πηγές και εξορίζουν πουλιά και ζώα από εκεί όπου ζουν αιώνες.

     

«Ο κόσμος είναι αρκετά μεγάλος για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του κάθε ανθρώπου, αλλά είναι πολύ μικρός για να ικανοποιήσει την ανθρώπινη απληστία» Μαχάτμα Γκάντι

→Στο ρέμα του Καρατζά προβλέπεται να χτιστεί το φράγμα ύψους 141 μέτρων. Φανταστείτε μια ολόκληρη πλατεία γεμάτη 23,5 εκατ. τόνους βιομηχανικών αποβλήτων!

Ολα τα στοιχεία προέρχονται από τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων της ίδιας της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός»

Αποστολή στις Σκουριές: Της Ντίνας Δασκαλοπούλου, φωτογραφίες: Μάριος Λώλος από ΕφΣυν

«Ποια είναι η προέλευση αυτού του τερατώδους μηχανήματος που καταβροχθίζει την ομορφιά και φτύνει χρήμα;». Μ΄ αυτό το ερώτημα στο μυαλό, ταξιδέψαμε πριν από λίγες μέρες στις Σκουριές με τους φωτορεπόρτερ Μάριο Λώλο και Βασίλη Μαθιουδάκη και τον συνάδελφο Γιώργο Τσιάρα. Με φωτογραφίες, βίντεο και λέξεις επιχειρούμε μια απάντηση σήμερα. Εχουμε ανεβεί δεκάδες φορές στη Χαλκιδική, αλλά ήταν η πρώτη φορά που φτάσαμε τόσο ψηλά στο αρχέγονο δάσος, τόσο βαθιά στην καρδιά του Κάκκαβου. Εκεί όπου η «επένδυση προχωρά με κάθε κόστος» και δέντρα, ρέματα, ποτάμια, ζώα θανατώνονται καθημερινά στο όνομα της ανάπτυξης. Αρκεί μια βόλτα για να καταλάβει κανείς τι ακριβώς σημαίνει αυτό το φαραωνικό έργο για μια ολόκληρη περιοχή.

Αυτό που δεν μπορεί κανείς να καταλάβει είναι αν η απληστία είναι μεγαλύτερη ή η αλαζονεία, η ψευδαίσθηση ότι οι άνθρωποι μπορούν να παρέμβουν στη φύση τόσο, όσο να αλλοιώνουν το ανάγλυφο, να στεγνώνουν τα ποτάμια, να ξεραίνουν τις πηγές, να αποψιλώνουν τα δάση, να εξορίζουν τα πουλιά και τα ζώα από την ίδια κατοικία που ζουν αιώνες τώρα. Σε κάθε περίπτωση αυτό που συντελείται στις Σκουριές συνιστά ύβρη. Και το μόνο σίγουρο που προοιωνίζεται είναι η Νέμεση.

Επί ένα ατελείωτο χιλιόμετρο, αριστερά και δεξιά μας στον χωματόδρομο, υπάρχουν στοιβαγμένοι κορμοί. Το κίνημα ενάντια στην εξόρυξη χρυσού ζητά να αποχαρακτηριστεί η περιοχή τους από μεταλλευτική, προσπαθεί με άλλα λόγια να διασώσει 317.000 στρέμματα δάσους.

Το 92% της ανατολικής Χαλκιδικής είναι καλυμμένο από δάση. Για να εξορυχθεί το χρυσάφι στις Σκουριές θα θανατωθούν 3.273 στρέμματα δάσους και 857 στρέμματα στον Κοκκινόλακκα για την κατασκευή χώρου απόθεσης επικινδύνων αποβλήτων. Η έκταση είναι πέντε φορές μεγαλύτερη από την Ιερισσό

Στην αριστερή πλευρά της φωτογραφίας το νερό τρέχει γάργαρο, στη δεξιά μοιάζει με σαπουνόνερο. Η εταιρεία παρεμβαίνει σε ρέματα που δεν έχουν οριοθετηθεί με Προεδρικό Διάταγμα όπως προβλέπεται. Στο ρέμα Καρατζά η καταστροφή είναι ανυπολόγιστη: αποψίλωση, μορφοποίηση του ανάγλυφου, γεωτρήσεις, ρύπανση των νερών. Ομως η καταστροφή δεν πρόκειται να περιοριστεί στη ΒΑ Χαλκιδική: οι επιπτώσεις στον αέρα και τον υδροφόρο ορίζοντα θα επεκταθούν σε πολύ μεγαλύτερη ακτίνα. Το ΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας και το Συμβούλιο Περιβάλλοντος του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έχουν πολλές φορές κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, ενώ πολύ πρόσφατα το Αριστοτέλειο αρνήθηκε να συμμετάσχει σε επιτροπή του Δήμου Αριστοτέλη για την παρακολούθηση της επένδυσης, αφού τη θεωρεί καταστροφική. Τα σοβαρά ατυχήματα των τελευταίων χρόνων σε Ρουμανία, Τουρκία και Φινλανδία επιβεβαιώνουν τις ανησυχίες

Δεν υπάρχουν καλύτερες επενδύσεις από… τις τζάμπα επενδύσεις. Με μόλις 11 εκατομμύρια ευρώ το 2003 η Ελληνικός Χρυσός αγόρασε μία έκταση από την οποία αναμένεται να εξορυχτούν 380 εκατομμύρια τόνοι μεταλλεύματος, με προβλεπόμενο τζίρο 15,5 δισ. ευρώ. Για να καταλάβετε το πόσο εντατική θα είναι η εξόρυξη, σκεφτείτε ότι τα τελευταία 2.500 χρόνια έχουν εξορυχθεί μόλις 33 εκατομμύρια τόνοι! Μόνον η ανοιχτή εξόρυξη θα έχει διάμετρο 705 μ. και βάθος 220! Σ’ αυτό το κομμάτι ελληνικής γης ο λαός δεν έχει δικαίωμα όχι μόνο να περπατήσει, αλλά από τη θυσία του δάσους δεν πρόκειται να καρπωθεί ούτε ένα ευρώ: σύμφωνα με τη σύμβαση μεταβίβασης και τον κυρωτικό νόμο δεν προβλέπονται μισθώματα και δικαιώματα για το Δημόσιο

Οι νέου τύπου φράχτες υποστηρίζονται από βαρέλια γεμάτα νερό. Οι κάτοικοι έχουν ανεβεί δεκάδες φορές στον Κάκκαβο κι άλλες τόσες έχουν εμποδιστεί αγρίως τόσο από τους ιδιωτικούς φύλακες όσο κι από την ελληνική Αστυνομία, που λειτουργεί ως κρατικός στρατός προστασίας ιδιωτικών συμφερόντων. Στις μάχες του Κάκκαβου η ΕΛ.ΑΣ. δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει ακόμα και πλαστικές σφαίρες, ενώ τραυματισμένοι πολίτες βρέθηκαν κατηγορούμενοι μέχρι και για κακουργήματα. Αυτή τη στιγμή τουλάχιστον 300 πολίτες βρίσκονται κατηγορούμενοι σε μια πρωτοφανή βιομηχανία παραγωγής ενόχων και ποινικοποίησης ενός μάχιμου κινήματος

Σ’ αυτό το βουνό υπάρχουν τα μεγαλύτερα αποθέματα πόσιμου νερού σε όλη τη Χαλκιδική. Για να προχωρήσει η εξόρυξη, θα αποστραγγιστούν 14.000 στρέμματα: εννιά γεωτρήσεις βάθους 740 μ. θα «στεγνώσουν» το βουνό, αντλώντας 480 κυβικά νερού την ώρα

Εδώ πρόκειται να χτιστεί το εργοστάσιο απεμπλουτισμού. Ακόμα κι αν υποθέσουμε πως από σήμερα κιόλας ξεκινούσε η αποκατάσταση του δάσους που καταστρέφεται, θα χρειάζονταν 400 χρόνια για να επανέλθει σε μια εικόνα που έστω να το θυμίζει. Σύμφωνα με τις μελέτες ανεξάρτητων επιστημονικών φορέων, η στάθμη του υπόγειου υδροφορέα θα πέσει κατά 600 μ., τα επιφανειακά και υπόγεια νερά θα ρυπανθούν με θειικό οξύ και βαρέα μέταλλα, ενώ η ρύπανση του εδάφους, της χλωρίδας, της πανίδας και των καλλιεργειών θα είναι εκτεταμένη ακόμα και σε μεγάλες αποστάσεις από τις Σκουριές. Η σκόνη από το μεταλλείο θα ανέρχεται σε 3.116 τόνους/ώρα και απειλεί να πνίξει ακόμα και τη Θεσσαλονίκη

Γεωργία, κτηνοτροφία, δασοπονία, μελισσοκομία, αλιεία: όλα αυτά τα επαγγέλματα απειλούνται με αφανισμό λόγω της εξόρυξης και έναντι μιας χούφτας θέσεων εργασίας στη βαριά βιομηχανία. Πολύ περισσότερο, οι ίδιες οι ζωές των κατοίκων μπαίνουν σε κίνδυνο, αφού ο υδράργυρος, το αρσενικό και ο χαλκός μέσω της διατροφικής αλυσίδας θα μολύνουν τους ανθρώπους, προκαλώντας επιδράσεις στο νευρικό σύστημα των παιδιών, αναιμία, νεφρικές βλάβες, γαστρεντερίτιδα, νεφρίτιδα, ηπατικές βλάβες, ηπατίτιδα, ηπατική κίρρωση, ίκτερο, καρκίνο

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Αυτόπτης μάρτυρας

«Γαμώτο, εδώ το φθινόπωρο ήταν δάσος!»

Του Γιώργου Τσιάρα

Το 4 x 4 αγκομαχάει για να περάσει το αφρισμένο -από τα βιομηχανικά απορρυπαντικά του εργοταξίου- ρέμα του Καραντζά, από όπου πίνει νερό η Ιερισσός. Η ρεματιά είναι υπέροχη, το βουνό ποζάρει ντυμένο με πορφυροκίτρινο μανδύα – για λίγα λεπτά ξεχνώ πού βρίσκομαι, και γιατί είμαστε εδώ πάνω. Νεραϊδότοπος…

Η μαγεία δεν κρατά πολύ. Σύντομα, έπειτα από μια δύσκολη στροφή, ξεπροβάλλει μια ολόκληρη πλαγιά κατασκαμμένη από τις μπουλντόζες του Μπόμπολα. Ο οδηγός μας σκύβει το κεφάλι: «Γαμώτο, εδώ το φθινόπωρο ήταν δάσος!» Μα που πήγαν όλα αυτά τα δέντρα; Λίγο πιο πάνω έρχεται σαν γροθιά η απάντηση – τα βλέπουμε φρεσκοκομμένα, στοιβαγμένα σε σειρές, όσο πάει το μάτι κατά μήκος του δασικού δρόμου. Νέα δέντρα, γέρικα δέντρα, μεγάλα και μικρά – το αλυσοπρίονο της «ανάπτυξης» δεν κάνει διακρίσεις. Το ίδιο, δυστυχώς, ισχύει για το αρσενικό και το κυάνιο. Η εξίσωση είναι απλή – το χρυσάφι φεύγει, τα δηλητήρια ποτέ.

Ο Μάριος σηκώνει τη βαριά Canon και τραβά από ψηλά τη ρημαγμένη πλαγιά – το προκαταρκτικό ανοσιούργημα της Hellenic Gold. Εγώ γυρίζω τον φακό σε μια μικροσκοπική λειχήνα, γραπωμένη στο γυμνό κλαρί μιας οξιάς. Της κλείνω με το μυαλό μου ραντεβού – θα ‘ναι άραγε εδώ το καλοκαίρι; Κι όλα αυτά τα υπέροχα χρυσοκόκκινα φύλλα, πυκνό χαλί κάτω από τα πόδια μας, θα βρουν του χρόνου δέντρα να στολίσουν;

Λίγο πριν από την πύλη του εργοταξίου, οι αστυνομικοί της ΟΠΚΕ μάς αγριοκοιτάνε πίσω από τις full-face κουκούλες. Πέρσι, μαζί με τους συναδέλφους τους των ΜΑΤ μπουκάραν στο χωριό και ψέκασαν τους πάντες, για να μάθουν να αντιστέκονται στους εθνικούς εργολάβους των δρόμων, των ορυχείων και των ειδήσεων και να θέτουν σε κίνδυνο το αναπτυξιακό success story της κυβέρνησης. Τώρα φυλάνε αγριωποί και πάνοπλοι το καραφλό βουνό του αφεντικού, μαζί με εκατοντάδες σεκιουριτάδες και άλλους εργαζόμενους από τα ορεινά χωριά. Τα κάστρα πάντα παίρνονται από μέσα…

Μα καλά, όλοι αυτοί οι ντόπιοι υπάλληλοι του Μπόμπολα δεν νοιάζονται για το βουνό, για το τι νερό θα πίνουν αύριο τα παιδιά τους; – ρωτάω αφελώς τους (Ιερισσιώτες) οδηγούς μας. Μπα, μου λένε, δουλειά να έχουν τους νοιάζει, το παραδάκι να πέφτει… Το σήμερα μετράει, αύριο ποιος ζει-ποιος πεθαίνει. Ακόμα και στη Μεγάλη Παναγιά ο κόσμος είναι μοιρασμένος, μου λένε, και τα πανωχώρια ψηφίζουν μονοκούκι «ανάπτυξη».

Οι κομμένοι κορμοί κάποτε τελειώνουν. Κατεβαίνουμε αμίλητοι στον κεντρικό, διασχίζοντας τα μπλόκα των κουκουλοφόρων αστυνομικών. Πόσο θ’ αντέξουν οι ντόπιοι; Μόνο η Ιερισσός παλεύει ακόμη (σχετικά) ενωμένη – αλλά πόσο να κρατήσει κι αυτή, όταν οι μισοί κάτοικοί της έχουν στην πλάτη τους βαριές δικαστικές διώξεις; Θαυμάζω τον αγώνα τους, αλλά οι μπουλντόζες και τα αλυσοπρίονα δουλεύουν κανονικά, και η ώρα του «Open Pit» δεν θα αργήσει. Βαστάτε, μάγκες!